Vrijwilliger Noeke van Duijne opende ‘De wereld van de vrijwilliger‘ op 22 mei 2019. Hieronder haar toespraak.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek verricht bijna de helft van alle Nederlanders van 15 jaar en ouder wel eens vrijwilligerswerk, en daar weer de helft van doet dit op wekelijkse basis. Het aantal uren dat zij dit doen varieert van minder dan een uur tot wel 20 uur of meer per week.

Buurthuizen, zorginstellingen, sportclubs, kerken, volkstuinverenigingen, om maar eens iets te noemen, zouden het zonder die vrijwilligers niet redden. Amsterdam is wat betreft het percentage vrijwilligers ten opzichte van het landelijk gemiddelde, geen koploper. Alleen daarom al is een middag als deze goed.

Mijn naam is Noeke van Duijne en ik ben vrijwilliger in het Odensehuis Zuid, een inloophuis voor mensen met beginnende dementie. Na mijn pensionering in 2014 schreef ik columns over het vrijwilligerswerk dat ik deed met 7e en 8e groepers, en met mensen in een woonzorgcentrum. Een oud-collega die deze columns las en al betrokken was bij het Odensehuis, lokte mij daarheen, met als resultaat dat ik er niet meer ben weggegaan.

Mijn collega’s van school snapten er niets van: ga je lekker met pensioen en dan ga je met demente mensen werken. Knettergek. Maar achter de geraniums gaan zitten kan altijd nog. Bovendien kon ik me na ruim 30 jaar in het voortgezet onderwijs een leven zonder concrete maatschappelijke betrokkenheid en een beetje leven in de brouwerij niet voorstellen.

Mijn collega’s van school snapten er niets van: ga je lekker met pensioen en dan ga je met demente mensen werken. – Noeke van Duijne, vrijwilliger Odensehuis Zuid in Amsterdam

Een van mijn zwakke plekken is dat ik veel te veel dingen leuk vind. Gelukkig is dat in het Odensehuis juist een voordeel. Zo ben ik er gastvrouw, leid ik eens per maand een gespreksgroep, redigeer ik wel eens teksten, en heb ik een muziektheaterstuk geschreven dat we met veel succes hebben uitgevoerd met een groot Odense-breed gezelschap. De keerzijde is dat je soms denkt: zal ik hier maar een bed neerzetten?

Van het omgaan met mensen met dementie valt veel te leren. Oprecht zijn bijvoorbeeld, want ze hebben een antenne voor onechtheid. Geduld, want ‘effe snel’ staat niet meer in hun woordenboek. Ze dwingen je daarmee tot onthaasten. Geen overbodige luxe in deze hectische maatschappij. Tegelijkertijd word je rijkelijk beloond met mooie, soms hilarische, en soms ontroerende momenten. En nee, het is absoluut niet saai, zoals veel mensen denken.

Tot slot: met de naam Dementie Museum ben ik persoonlijk niet zo gelukkig. Het klinkt me te statisch en te stoffig in de oren. Daarom geef ik als gewezen schoolfrik maar wat dynamisch huiswerk op:

• Maak werk van de beeldvorming met betrekking tot dementie. Begrijp me goed: dementie is een rotziekte. Iemand in het Odensehuis vertrouwde me eens toe: “Noek, je kunt beter kanker hebben, want dan raak je jezelf niet kwijt.” Mensen die aan dementie lijden, kunnen heel vaak veel meer dan hun omgeving voor mogelijk houdt. Maak dat zichtbaar.
• Maak werk van een sociale benadering van dementie. De medicalisering ervan kennen we nu wel. De zoektocht naar medicatie is zeker belangrijk, maar terwijl die voortduurt, valt er op sociaal-maatschappelijk gebied nog een wereld te winnen!
• Maak werk van veilige plekken waar mensen met dementie kunnen bewegen, met muziek bezig kunnen zijn, samen kunnen koken, waar ze, kortom, hun sociale isolement tijdelijk kunnen doorbreken, en waar de focus ligt op wat ze wél kunnen, in plaats van wat ze níet kunnen.

Hopelijk zetten we met z’n allen deze middag een stap in de goede richting. Het lijkt me nu de hoogste tijd voor de presentaties. Ik wens u een plezierige en boeiende middag toe.